જય સિયારામ..
પોતાના પુત્રને સર્વ લોકો ચાહતા હોય, એને શિરોમણી બનાવવા ઉત્સુક હોય ત્યારે
કઈ માતા ખુશી ન અનુભવે ? !
કૌશલ્યાજી પણ આ આનંદની વર્ષામાં ભીંજાતા હતા. પુત્ર- પુત્રવધુને , નગરને , પરિવાર ને કંઈ કેટલીયે કલ્પનાઓમાં નિહાળતા બેઠા હતા ત્યાં પોતાના ચરણોને પુષ્પનો સ્પર્શ થયો.
જોયું તો- શ્રીરામ નીચે નમી તેમને વંદન કરતા હતા.
તરત જ માતાજીએ તેમને આશીર્વાદ આપી ઉભા કર્યા.
તેમના નયનોમાંથી આનંદના અતીરેક સમી સરવાણીઓ વહી આવી.
અને પુત્રને તેમને ગળે લગાડ્યા.
બોલ્યા- " આજે મારા આનંદની ચરમસીમા છે. બ્રાહ્મણોએ મુહુર્ત જોયું હશે. ક્યારે એ શુભ ઘડી છે પુત્ર? "
શ્રીરામ કંઇક વિચારતા તેમની સામે જોઈ રહ્યા. આટલા આનંદની ઘડીમાં માતાને ક્યા શબ્દોથી પરિસ્થિતિ સમજાવશે ! જેમ તરસ્યા ચાતક- ચાતકી આતુરતાથી શરદ ઋતુના સ્વાતી નક્ષત્રની રાહ જુએ છે, તેવી જ આતુરતા તેમને માતાની આંખોમાં જણાઈ.
માતાજી ફરી બોલ્યા- " અરે ! મેં પણ વિચાર્યું નહિ. તે સવારથી કશું ખાધું નહિ હોય. થોડું જમીને તારા પિતાજી પાસે જા. મોડું થઇ ગયું છે. "
હવે શ્રીરામ માતાને આઘાત ન લાગે તે રીતે સસ્મિત બોલ્યા - " માતા ! મને જે રાજ્ય મળ્યું છે તેની તુલનામાં આ રાજ્ય તો બહુ નાનું ગણાય. સર્વ પ્રકારે ઉપયોગી અને હિતકારી એવું વનશ્રીનું રાજ્ય પિતાશ્રી પાસેથી મેળવ્યું છે. માતા ! મને પ્રસન્ન ભાવે આજ્ઞા આપો. જેથી મારો વનવાસ મંગલદાયી બની રહે. મનમાં ઓછું આણશો નહિ. અને મારી ચિંતા તો બિલકુલ કરશો જ નહિ. મને ગમતું જ થયું છે. અને ચૌદ વર્ષ તો ક્યાં નીકળી જશે - ખબર પણ નહિ પડે ! પિતાજીનું વચન પાલન કરીને તરત જ આપના ચરણોના દર્શન કરવા આવી પહોચીશ. "
શ્રીરામના લતા-સુકોમલ વચનો પણ સાંભળતા વેત માતાને બાણ સમાન લાગ્યા. શ્રીરામના વચને- વચને માતાનો ચહેરો ફિક્કો પડતો ગયો. આઘાતને લીધે તેમનું હૃદય કોઈ પ્રતિભાવ આપવા સક્ષમ ન રહ્યું. તેઓ સજલ નેત્રે ધ્રુજી ઉઠ્યા. પુત્રનું સ્મિત વદન જોઈ તેમનાથી એટલું જ કહેવાયું -
" પિતાશ્રીને તું પ્રાણ પ્રિય છે. આ રાજ્યાભિષેક પણ તેમની જ ઈચ્છા અનુસાર ગોઠવાયો છે. જયારે એ ઘડી આટલી નિકટ છે, ત્યારે એવું તે શું થઈ ગયું કે-- મને વિગતસર બધું કહે. "
એટલામાં દ્વાર પાસે ઉભેલા સચીવપુત્ર આવ્યા અને અત થી ઇતિ સુધી બધું માતાને જણાવ્યું.
બધું જાણ્યા બાદ માતા તો સ્તબ્ધ ! ના પુત્રને રોકી શકે, ના તેમને " જાઓ " કહી શકે !
વિધિની ગતિ વક્ર ! - એમ અમસ્તું જ થોડું કહેવાયું છે !
જય સિયારામ..
પોતાના પુત્રને સર્વ લોકો ચાહતા હોય, એને શિરોમણી બનાવવા ઉત્સુક હોય ત્યારે
કઈ માતા ખુશી ન અનુભવે ? !
કૌશલ્યાજી પણ આ આનંદની વર્ષામાં ભીંજાતા હતા. પુત્ર- પુત્રવધુને , નગરને , પરિવાર ને કંઈ કેટલીયે કલ્પનાઓમાં નિહાળતા બેઠા હતા ત્યાં પોતાના ચરણોને પુષ્પનો સ્પર્શ થયો.
જોયું તો- શ્રીરામ નીચે નમી તેમને વંદન કરતા હતા.
તરત જ માતાજીએ તેમને આશીર્વાદ આપી ઉભા કર્યા.
તેમના નયનોમાંથી આનંદના અતીરેક સમી સરવાણીઓ વહી આવી.
અને પુત્રને તેમને ગળે લગાડ્યા.
બોલ્યા- " આજે મારા આનંદની ચરમસીમા છે. બ્રાહ્મણોએ મુહુર્ત જોયું હશે. ક્યારે એ શુભ ઘડી છે પુત્ર? "
શ્રીરામ કંઇક વિચારતા તેમની સામે જોઈ રહ્યા. આટલા આનંદની ઘડીમાં માતાને ક્યા શબ્દોથી પરિસ્થિતિ સમજાવશે ! જેમ તરસ્યા ચાતક- ચાતકી આતુરતાથી શરદ ઋતુના સ્વાતી નક્ષત્રની રાહ જુએ છે, તેવી જ આતુરતા તેમને માતાની આંખોમાં જણાઈ.
માતાજી ફરી બોલ્યા- " અરે ! મેં પણ વિચાર્યું નહિ. તે સવારથી કશું ખાધું નહિ હોય. થોડું જમીને તારા પિતાજી પાસે જા. મોડું થઇ ગયું છે. "
હવે શ્રીરામ માતાને આઘાત ન લાગે તે રીતે સસ્મિત બોલ્યા - " માતા ! મને જે રાજ્ય મળ્યું છે તેની તુલનામાં આ રાજ્ય તો બહુ નાનું ગણાય. સર્વ પ્રકારે ઉપયોગી અને હિતકારી એવું વનશ્રીનું રાજ્ય પિતાશ્રી પાસેથી મેળવ્યું છે. માતા ! મને પ્રસન્ન ભાવે આજ્ઞા આપો. જેથી મારો વનવાસ મંગલદાયી બની રહે. મનમાં ઓછું આણશો નહિ. અને મારી ચિંતા તો બિલકુલ કરશો જ નહિ. મને ગમતું જ થયું છે. અને ચૌદ વર્ષ તો ક્યાં નીકળી જશે - ખબર પણ નહિ પડે ! પિતાજીનું વચન પાલન કરીને તરત જ આપના ચરણોના દર્શન કરવા આવી પહોચીશ. "
શ્રીરામના લતા-સુકોમલ વચનો પણ સાંભળતા વેત માતાને બાણ સમાન લાગ્યા. શ્રીરામના વચને- વચને માતાનો ચહેરો ફિક્કો પડતો ગયો. આઘાતને લીધે તેમનું હૃદય કોઈ પ્રતિભાવ આપવા સક્ષમ ન રહ્યું. તેઓ સજલ નેત્રે ધ્રુજી ઉઠ્યા. પુત્રનું સ્મિત વદન જોઈ તેમનાથી એટલું જ કહેવાયું -
" પિતાશ્રીને તું પ્રાણ પ્રિય છે. આ રાજ્યાભિષેક પણ તેમની જ ઈચ્છા અનુસાર ગોઠવાયો છે. જયારે એ ઘડી આટલી નિકટ છે, ત્યારે એવું તે શું થઈ ગયું કે-- મને વિગતસર બધું કહે. "
એટલામાં દ્વાર પાસે ઉભેલા સચીવપુત્ર આવ્યા અને અત થી ઇતિ સુધી બધું માતાને જણાવ્યું.
બધું જાણ્યા બાદ માતા તો સ્તબ્ધ ! ના પુત્રને રોકી શકે, ના તેમને " જાઓ " કહી શકે !
વિધિની ગતિ વક્ર ! - એમ અમસ્તું જ થોડું કહેવાયું છે !
જય સિયારામ..
